* Đặng Minh Châu : KỶ NIỆM SINH NHẬT BÁC HỒ 19-5-2014

Bác Hồ với Minh Châu (phải), Thu Giang (trái), Việt Bắc 1953.

NHỮNG BỨC ẢNH DẪN ĐƯỜNG TÔI ĐI

Ngày ấy cách đây đã hơn 60 năm. Nhưng đến nay vẫn in đậm trong tâm trí tôi. Đó là một ngày nắng dìu dịu, trời quang mây trắng bồng bềnh. Hôm ấy có mấy cô vùng địch hậu mới ra, cần đến dự một Hội nghị lớn ở gần Tân Trào.

Hồi đó tôi có lúc ở cơ quan cha tôi có lúc sang cơ quan Hội Phụ Nữ, nơi mẹ kế tôi công tác. Hai cơ quan đều đóng quanh ở Tân Trào nên tôi thuộc đường đi, lối lại vùng này. Các cô ở Hội Phụ Nữ đã đi dự Hội nghị từ sớm rồi. Mấy cô đây ở xa mới đến, thế là tôi nhận đưa chân mấy cô đi, rủ theo cả Thu Giang.

Đường đến Hội nghị phải lội qua 1 con ngòi rộng nhưng nước nông chỉ ngang bằng đầu gối. Nước rất trong, thấy rõ được cả đàn cá nhỏ bơi tung tăng, lượn lờ giữa những viên sỏi trắng muốt trông rất đẹp mắt. Đến địa điểm của Hội nghị, đập vào mắt tôi là một Hội trường lớn dựng bằng tre nứa. Các vách tường đều là những tấm phên đan bằng những lóng tre nứa úp ngược nhau với màu xanh tươi rói xen với màu trắng trông rất nổi và đẹp.

Trên bãi đất trống trước Hội trường đã thấy có khá đông người chạc tuổi cha tôi cũng có, cụ già râu tóc bạc trắng cũng có, nam nữ thanh niên đều có cả. Ai đó giới thiệu cho chúng tôi biết, đây là Bác Xuân Thủy, đây là bác Hoàng Quốc Việt v.v… Bác Việt thì tôi biết từ trước vì có lần bác lên thăm trại trẻ Khe Khao nơi có 2 đứa con của bác đều là trại viên như tôi và Thu Giang.

Mọi người đang chuyện trò thì bỗng dưng ai đ thốt lên Bác đến! Bác đến! Cứ như là du kích, Bác đến thật rồi. Bác đã có lần đột ngột, bất thần xuất hiện như du kích ghé vào thăm cơ quan Hội Phụ Nữ, trên đường Bác đi công tác và lũ trẻ con chúng tôi được Bác cho 2 quả bưởi. Kìa, Bác đang tươi cười dơ tay; Ý chừng như chào mọi người. Đám đông tức thì dãn ra, nhanh chóng vây quanh Bác. Có tiếng ai đó vang lên "Xin Bác cho chụp ảnh ạ". Tôi thấy có một chú cầm máy ảnh nhanh nhẹn tiến về phía Bác. Liền đó có 2-3 chú khác vội vã tạt ra sườn đồi sát ngay bên cạnh Hội trường, ngắt vội những bông hoa rừng bó lại thành 2 bó đẹp mắt đưa cho 2 đứa trẻ chúng tôi. 

Tôi và Thu Giang được dẫn đến chỗ Bác đứng. Tôi không nhớ mình đã chào Bác như thế nào.

Chú cầm máy ảnh bước tới dắt tôi và Thu Giang, từng đứa một cho đứng hai bên Bác. Bác cười, kéo nhẹ tôi đứng sát Bác hơn. Có tiếng nhắc "Các cháu nhìn thẳng vào ống kính máy ảnh đi, cười lên đi các cháu". Tôi liền nở một nụ cười rộng đến mang tai. 

Nhưng sao vẫn bị nhắc "Cười lên đi, cười tươi vào". Tôi nhìn sang phía Thu Giang thì thấy bạn ấy cứ mím chặt môi, nhất định không chịu cười. À! thì ra bạn ấy ngượng, sợ lộ ra 2 cái răng cửa bị khuyết. Có tiếng "tách tách" của máy ảnh. Nhưng rồi chú chụp ảnh lại bỏ máy ảnh xuống, nhanh chân bước ra phía sau lưng Bác và chúng tôi, giật cây nứa như một cái sào chắn nghiêng phía sau. Mấy chú khác hiểu ý chạy đến giúp sức. Chú cầm máy ảnh quay trở lại phía trước nhưng chuyển chỗ đứng sang phía bên trái, hướng ống kính về phía Hội trường. Thế là về sau này có 2 bức ảnh Bác Hồ với 2 bé gái. Bức đầu tiên Bác mỉm cười, mắt nheo nheo trông rất tươi. Nhưng pô ảnh này bị cây nứa phạt chéo góc bên trái bức ảnh. Bức ảnh thứ 2 không bị vướng cây nứa, nhưng lúc ấy Bác không còn cười nữa. Chụp ảnh xong với các cháu thiếu nhi, Bác quay sang phía Bác Tôn, bảo chúng tôi đến chào, trong khi ấy có ai đó mời hai cụ râu tóc bạc trắng (Sau này tôi được biết hai cụ ở Ban Liên Việt) và một bà cụ ăn vận như ở làng quê (là mẹ nữ liệt sĩ Bùi Thị Cúc) cùng chụp ảnh với Bác.

Sau đó tôi mới biết người chụp ảnh là chú Đinh Đăng Định. Chú Định cho mỗi đứa chúng tôi 2 tấm ảnh. Tôi đã đề sau tấm ảnh: 3-3-53 bằng bút mực tím. Nay vẫn còn thấy mờ mờ các chữ số. Tiếp theo Bác cho chúng tôi cùng chụp với các anh hùng chiến sĩ thi đua; La Văn Cầu, Nguyễn Thị Chiên.v.v. Có cả Bác Trần Đại Nghĩa nữa. Bác Nghĩa thì tôi đã có dịp được thấy khi Bác đến làm việc với cha tôi ở ATK.

Chụp ảnh xong với Bác Hồ ai cũng náo nức bước vào Hội nghị. Tôi và Thu Giang được một chú dặn dò: "Khi nào chú bảo thì các cháu lên dâng hoa Bác Hồ nhé".

Năm mươi năm sau tôi đến thăm chú Đinh Đăng Định đúng vào dịp chú đang chuẩn bị cho in quyển sách ảnh gồm 100 bức ảnh về Bác Hồ, chú đã cho tôi thêm 1 tấm ảnh nữa. Chú chụp khi 2 đứa chúng tôi lên dâng hoa Bác khi  Bác khai mạc Hội nghị.

Trên Báo Cứu Quốc ngày 9/3/1953, dưới đầu đề "Ngày 3-3 năm nay trong không khí phấn khởi về những thắng lợi lớn trong năm qua: Lễ kỹ niệm thành lập Đảng Lao Động Việt Nam, thống nhất Việt Minh - Liên Việt và thành lập Khối liên minh nhân dân Việt - Miên - Lào đã cử hành long trọng dưới quyền chủ tọa của Hồ Chủ Tịch" có đoạn viết "Hồ Chủ Tịch bước lên diễn đàn khai mạc lễ kỷ niệm, hai cháu bé mang hoa lên chúc thọ Bác. Bác hôn các cháu".

Những tấm ảnh được vinh dự chụp với Bác Hồ tôi đã mang theo trên con đường đi sang Trung Quốc, rồi sang Liên Xô để học chữ, học làm người. Chúng tôi đi bộ hàng tháng trời từ ATK Tuyên Quang mới tới được Mục Nam Quan biên giới Việt Trung. Bác như lúc nào cũng nhắc nhỡ động viên tôi những lúc gặp khó khăn, chỉ bảo, dẫn dắt tôi đi suốt cuộc đời theo con đường của Bác.

              Viết ngày 25-3-2014

Đặng Minh Châu